Thu hút FDI Nhật: Liên kết với miền Nam Trung Quốc?

Ngày 15.12.2006, 11:03 (GMT+7)

Ngay trong buổi chiều 19.11, khi Thủ tướng Shinzo Abe bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam, các tập đoàn hi-tech của Nhật mà Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ngỏ lời mời đầu tư vào khu công nghệ cao Hoà Lạc đã đến thăm khu này. Sau đó, Thủ tướng Abe khẳng định trong "Diễn đàn đầu tư Việt - Nhật" là sẽ có một làn sóng đầu tư thứ hai từ Nhật. SGTT đã có cuộc trao đổi với giáo sư Kenichi Ohno, người được coi là chuyên gia hàng đầu về đầu tư Nhật tại Việt Nam xung quanh vấn đề này

Theo ông, làm cách nào để thu hút sự chú ý của các doanh nghiệp Nhật vào khu công nghệ cao Hoà Lạc?

Jetro (Tổ chức Ngoại thương Nhật) vừa dẫn một đoàn gồm 30 doanh nghiệp sang khảo sát đường giao thông, thủ tục hải quan (từ Quảng Châu đến Lạng Sơn, về Hà Nội và vào TP.HCM)

Không chỉ riêng khu này mà cả miền Bắc nói chung. Theo tôi, sự liên kết với miền Nam Trung Quốc – nơi tập trung các nhà cung cấp linh phụ kiện Đài Loan, Nhật Bản và Trung Quốc – là một lợi thế rất lớn mà cho đến bây giờ vẫn chưa được khai thác. Làm sao có thể vận chuyển nhanh từ miền Nam Trung Quốc đến Việt Nam và từ Việt Nam ra thế giới.

Theo tôi hiểu, miền Bắc Việt Nam cũng muốn trở thành một trung tâm sản xuất hàng điện tử như máy in, máy photocopy... Canon và Brothers đã có mặt ở đây, nhưng nếu chỉ có 2 hãng thì chưa bao nhiêu, bởi phải có nhiều hãng để cùng chia sẻ với nhau một số nhà cung cấp nhất định. Để các nhà cung cấp ở miền Nam Trung Quốc có thể chuyển linh kiện xuống lắp ráp ở Việt Nam, dịch vụ hậu cần phải được hoàn thiện. Các nhà lắp ráp hi-tech sẽ vào nếu nguồn cung cấp linh phụ kiện từ miền Nam Trung Quốc được bảo đảm với giá cạnh tranh.

Liệu phía Trung Quốc có hài lòng về việc này không? Bởi vì một mặt những doanh nghiệp thuộc ngành công nghiệp phụ trợ ở miền Nam Trung Quốc có thể mở rộng sản xuất để bán hàng cho các nhà lắp ráp ở miền Bắc Việt Nam, nhưng mặt khác cũng có nguy cơ một số nhà cung cấp này sẽ chuyển sang Việt Nam theo xu hướng "Trung Hoa cộng một".

Theo tôi được biết, thị trường chính của các nhà cung cấp ở đó là cả thế giới, nhất là Mỹ và Nhật, chứ bán nội địa chỉ là một phần nhỏ thôi. Tôi không nghĩ đó sẽ là một nguy cơ lớn đối với họ. Điều khiến tôi quan tâm là sau khi những xe tải chở hàng từ Trung Quốc qua Việt Nam, họ sẽ về xe không, và như vậy, Việt Nam cần phải kiếm một cái gì đó cho họ chở ngược lại.

Giữa Việt Nam và Trung Quốc cũng cần cải tiến thủ tục hải quan cho thuận tiện, nhanh chóng, nhất là việc không nên để cảnh hàng hoá phải chuyển từ xe Trung Quốc sang xe Việt Nam tại cửa khẩu, như vậy vừa mất thời gian vừa tốn thêm chi phí. Việc "kết nối nhanh" không chỉ nằm ở khía cạnh thời gian (đầu tư vào đường sá), mà còn là vấn đề quản lý xuất nhập khẩu bằng hệ thống máy tính, cũng như hệ thống kho bãi...

Việt Nam nên theo dõi những động thái về tình hình đầu tư của nước láng giềng Trung Quốc (sự đối đầu về chính trị, các cuộc biểu tình chống Nhật, quy định đầu tư mới buộc phải chuyển giao công nghệ) để có những bước đi cần thiết đúng lúc nhằm lôi kéo các nhà đầu tư Nhật sang Việt Nam

Việc liên kết giữa miền Bắc Việt Nam và miền Nam Trung Quốc, theo tôi, là một trong những nhân tố quan trọng cho việc thu hút các nhà lắp ráp Nhật Bản vào đây, và phải được Chính phủ nghiên cứu để vạch ra một chiến lược dài hạn và một quy hoạch tổng thể. Với động thái như vậy, Chính phủ sẽ chứng tỏ với các nhà đầu tư Nhật rằng họ rất nghiêm túc trong ý định thu hút đầu tư.

Jetro vừa dẫn một đoàn gồm 30 doanh nghiệp sang khảo sát đường giao thông, thủ tục hải quan (từ Quảng Châu đến Lạng Sơn, về Hà Nội và vào TP.HCM).

Cách đây mấy năm, Sumitomo cũng có một đoàn khảo sát như vậy. Họ đi ô tô từ Bangkok đến Đà Nẵng, rồi ra Hà Nội, trước khi qua Trung Quốc. Họ tính chính xác xem từng đoạn đường đi mất bao nhiêu thời gian, có những trạm kiểm soát nào, thời gian làm thủ tục hải quan mất bao lâu.

Theo tôi nghĩ, cần có những khảo sát mang tính hệ thống hơn, tiến hành trong cả năm trời chứ không phải qua một chuyến đi. Việc khảo sát này phải do Chính phủ, Bộ Kế hoạch đầu tư, hay Bộ Công nghiệp chủ trì và mời các doanh nghiệp FDI tham gia như một chương trình tiếp thị đầu tư, để sau đó nghe những ý kiến của họ về những gì cần cải thiện được. Phía Việt Nam thụ động quá, thu hút đầu tư là việc của Việt Nam cơ mà, tại sao cứ để cho World Bank hay Jetro làm.

Ông nghĩ gì về xu hướng "Trung Hoa cộng một" của các doanh nghiệp Nhật?

Việt Nam nên theo dõi những động thái về tình hình đầu tư của nước láng giềng Trung Quốc (sự đối đầu về chính trị, các cuộc biểu tình chống Nhật, quy định đầu tư mới buộc phải chuyển giao công nghệ) để có những bước đi cần thiết đúng lúc nhằm lôi kéo các nhà đầu tư Nhật sang Việt Nam.

Canon chẳng hạn, họ có rất nhiều nhà máy ở Trung Quốc rồi, nên quyết định đầu tư một vài cái ở Việt Nam để "san trứng" ra. Tức là khi muốn mở rộng sản xuất, các tập đoàn của Nhật có thể tính tới Việt Nam .

Còn đối với những công ty lần đầu tiên đầu tư ra nước ngoài, Trung Quốc bao giờ cũng là ưu tiên số một bởi thị trường hơn 1 tỉ dân là một yếu tố cực kỳ quan trọng để các nhà đầu tư tính đến. Trong các khảo sát đối với doanh nghiệp Nhật, câu hỏi không phải là đầu tư ở Trung Quốc hay một nước khác, mà là ở vùng nào của Trung Quốc. Thứ tự ưu tiên sau đó mới là Thái Lan, Mỹ và Việt Nam.

Huỳnh Phan