Hầu hết các phương án đều trễ

Ngày 12.12.2007, 16:00 (GMT+7)

Chống thiếu điện mùa khô:

Hầu hết các phương án đều trễ

Sau buổi lễ động thổ khu tích hợp đô thị công nghiệp Việt Nam Singapore, phó thủ tướng Hoàng Trung Hải cho SGTT biết, Chính phủ hoàn toàn ý thức được việc thiếu điện mùa khô, và đang cố gắng đưa điện từ Nhơn Trạch, Cà Mau vào lưới điện quốc gia, cũng như khắc phục sự cố Phú Mỹ 2.2 bằng cách thuê máy biến thế từ Singapore.

Những phương án được tính đến hầu hết đều phải qua mùa khô. TP.HCM bắt đầu bước vào mùa cúp điện trên diện rộng từ hôm nay. Ảnh: Hồng Thái

Chúng tôi biết rằng việc thiếu điện sẽ gây ảnh hưởng đến những dự án đầu tư nước ngoài vào đây, nhu cầu điện sẽ còn tăng mạnh trong thời gian sắp tới, và xác định rằng không còn cách nào khác phải đáp ứng được yêu cầu của họ, quyết không để họ nản lòng mà ra đi, ông Hải nói, giọng đầy tự tin.

Tuy nhiên, những người trực tiếp thực hiện chỉ thị của ông Hải lại không có được sự tự tin như vậy. Theo các chuyên gia dựa theo báo cáo của ban quản lý các dự án điện ở Nhơn Trạch và Cà Mau, các dự án này đều khó đáp ứng được yêu cầu về tiến độ hoàn thành.

Đối với nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch (450MW) đang được liên danh tổng thầu EPC là Lilama và tổng công ty Xây dựng số 1 (CC1) thi công, đánh giá của các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng và vận hành nhà máy điện khí, tiến độ mới nhất mà tổng thầu đưa ra là vận hành thương mại chu trình đơn vào cuối tháng 4.2008 rất khó đạt được.

Trong khi đó, thông tin cập nhật nhất từ nhà máy điện Cà Mau 1 cho thấy chu trình hỗn hợp của nhà máy này sẽ hoà đồng bộ tổ máy tua-bin hơi máy phát điện vào ngày 25.1.2008 và vận hành thương mại chu trình hỗn hợp vào cuối tháng 3.2008.

Đối với nhà máy điện Cà Mau 2, tổng thầu cũng không thể đảm bảo hoàn thành chu trình hỗn hợp với công suất 750MW vào tháng 3.2008 như yêu cầu của hợp đồng tổng thầu EPC, mà phải tới 15.6.2008, chu trình hỗn hợp của nhà máy này mới hoàn thành.

Động thái được coi là sáng sủa nhất trong việc cứu mùa khô 2008, là việc công ty điện lực Phú Mỹ 3 đã quyết định thuê một máy biến áp từ Singapore, thay vì chờ đợi đến tháng 5.2008 sửa xong máy biến áp. Chậm nhất là cuối tháng 1.2008, máy biến áp này sẽ được đưa về để tiến hành lắp đặt, một lãnh đạo công ty này nói.

Khi được hỏi về khả năng thiếu điện ảnh hưởng đến sản xuất, ông Anthony Tan, phó TGĐ VSIP, cho biết theo kinh nghiệm các năm trước, các nhà đầu tư trong khu công nghiệp VSIP Bình Dương, đều không bị cắt điện, do giờ cao điểm về sản xuất không trùng với giờ cao điểm về tiêu dùng, và các nhà sản xuất luôn được EVN ưu tiên, so với người tiêu dùng.

Nhưng ông Tân không trả lời được câu hỏi: Vậy ông nghĩ thế nào nếu một nhà máy ti vi được ưu tiên điện để sản xuất ti vi phục vụ người tiêu dùng, nhưng người tiêu dùng lại không có điện để xem ti vi?

Tôi định hỏi câu này với phó thủ tướng Hoàng Trung Hải, nhưng cận vệ của ông đã giục ông vào xe.

Huỳnh Phan - Hải Yến

Đẩy mạnh xã hội hoá y tế giáo dục: Cần có cơ chế mới

Ngày 30.12.2007, 17:21 (GMT+7)

Đẩy mạnh xã hội hoá y tế giáo dục: Cần có cơ chế mới

Xã hội hoá y tế và giáo dục không còn là một chủ trương của nhà nước nữa, mà đã là một nhu cầu cấp bách của xã hội, bởi thực tế ngân sách ít ỏi, dù đang được cố gắng nâng lên, của nhà nước dành cho hai lĩnh vực này không đáp ứng nổi nhu cầu xã hội, cũng như việc chi trả lương để vận hành tốt hệ thống y tế và giáo dục công lập

Bệnh viện Chợ Rẫy quá tải và đang tìm được giải pháp tốt nhất để khắc phục. Ảnh: Trần Việt Đức

Những con số thực tế về sự tham gia của tư nhân vào hai lĩnh vực này cũng nói lên điều đó. Hiện nay, 75% nhà trẻ, 24% trường mẫu giáo, 30% trường trung học phổ thông và 13% trường cao đẳng đại học, không phải do nhà nước đầu tư.

Trong y tế, hiện có 30.000 cơ sở y tế tư nhân, mỗi năm khám cho 3 triệu lượt người và xét nghiệm cho 2,5 triệu lượt người. Đó là chưa nói đến tình trạng quá tải của các bệnh viện nhà nước, mà vụ dịch tiêu chảy cấp vừa rồi ở phía Bắc là minh chứng hùng hồn nhất.

Y tế: liên kết với tư nhân thay vì cổ phần hoá

Tại hội nghị sơ kết hai năm thực hiện nghị quyết 05 của Chính phủ về xã hội hoá, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhắc lại lời ông đã nói với lãnh đạo bộ Y tế là chưa cổ phần hoá bệnh viện, bởi, theo ông, tội gì định giá cho phức tạp. Trước đó, kế hoạch cổ phần hoá một bệnh viện nhà nước đã bất thành do có nhiều phản ứng về nguy cơ biến tài sản công thành của tư nhân.

Trong y tế, lĩnh vực mà thủ tướng trực tiếp phụ trách, quan điểm của ông là các bệnh viện lớn đã có thương hiệu như Bạch Mai (Hà Nội), hay Chợ Rẫy (TP.HCM), nên mở các bệnh viện cổ phần, như Bạch Mai B-C, Chợ Rẫy B-C. Như vậy, theo quan điểm của ông, vừa sử dụng được đội ngũ chuyên gia và nhân viên y tế giỏi tay nghề của mình, vừa thu hút được nguồn lực từ ngoài xã hội để mua sắm thiết bị hiện đại.

Tôi thấy bệnh viện Chợ Rẫy hiện đã hết chỗ, mà số người xin vào làm việc rất đông. Tại sao không mở Chợ Rẫy B, liên kết với tư nhân ở Cần Thơ, chẳng hạn, để phục vụ cho nhiều bệnh nhân vùng đồng bằng sông Cửu Long vẫn lên khám, chữa bệnh ở Chợ Rẫy?, thủ tướng gợi ý.

Một nguồn nhân lực quan trọng nữa cho những cơ sở y tế tư nhân, hay nhà nước liên kết với tư nhân, theo thủ tướng, là đội ngũ các chuyên gia, nhân viên y tế đã về hưu, và bản thân những người đang làm trong các bệnh viện nhà nước được phép làm thêm giờ.

Giáo dục: tăng ưu đãi cho xã hội hoá

Tuy phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, người cũng ngồi bàn chủ toạ, là người trực tiếp phụ trách mảng giáo dục đào tạo, nhưng khi đề cập tới vấn đề này, thủ tướng lại dành khá nhiều thời gian, giọng ông cũng trở nên bức xúc hơn. Đơn giản bởi vì ông là người thường xuyên phải tiếp các lãnh đạo tập đoàn nước ngoài muốn đầu tư, hay mở rộng đầu tư tại Việt Nam, và luôn phải nghe những phàn nàn của họ về sự thiếu hụt nguồn nhân lực được đào tạo, bên cạnh những bất lợi khác như hạ tầng yếu kém. Chúng ta đã hỗ trợ nhà đầu tư, hỗ trợ mỗi tỉnh 60 tỉ đồng để xây dựng một khu công nghiệp, tại sao lại không hỗ trợ xây dựng khu đại học?, thủ tướng đặt lại vấn đề.

Theo ông, đã đến lúc bộ Tài chính không được đặt mục đích thu thuế là cao nhất, và phải coi đào tạo nguồn nhân lực như một lĩnh vực đặc biệt ưu đãi, ít nhất là ngang với lĩnh vực công nghệ cao, bởi nếu người ta không làm, lấy đâu mà thu thuế, và có nguồn nhân lực tốt mới thu hút được đầu tư, và như vậy mới tạo ra được nguồn thu thuế lâu dài.

Tuy hội đồng giáo dục quốc gia chỉ đề xuất về một cơ chế thông thoáng khi thành lập các cơ sở giáo dục đào tạo ngoài công lập, còn vấn đề tài chính để nhà đầu tư tự lo, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vẫn chưa cảm thấy yên tâm. Tôi nghĩ, chúng ta vẫn phải có chính sách ưu đãi sau đầu tư cho họ, bằng cách bù lãi suất tín dụng, ông tiếp tục gợi ý với hội nghị.

Muốn huy động nguồn lực xã hội vào xã hội hoá phải có cơ chế tốt để thu hút họ, bởi như Mác đã nói, lý tưởng tách rời lợi ích thì tự nó sỉ nhục nó, vị lãnh đạo, vốn hiếm khi trích dẫn các câu nói kinh điển, kết luận.

Huỳnh Phan

Nguy cơ bùng phát là có thật

Ngày 13.01.2008, 17:47 (GMT+7)

“Dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm”:

Nguy cơ bùng phát là có thật

Những ca tiêu chảy cấp mà báo chí mới đưa cách nay vài hôm được ông cục trưởng Vệ sinh an toàn thực phẩm Trần Đáng nhận định chỉ là “cái đuôi” của dịch tiêu chảy cấp, được bộ Y tế “khai tử” cách nay hai tuần. Tuy nhiên, cũng theo ông Trần Đáng, nếu không có những biện pháp kiên quyết, nguy cơ bùng phát lại dịch này là rất lớn, chủ yếu là do tập quán ăn rau sống của người dân, nhất là người Hà Nội

Ăn rau bón bằng phân của chính mình

Ăn uống lề đường thiếu an toàn vệ sinh thực phẩm. Ảnh : Lê Quang Nhật

Rất lâu rồi, ở Hà Nội có câu vè: “Thanh niên Cổ Nhuế xin thề; không đầy hai sọt không về quê hương”. Nhiều năm nay, người dân Cổ Nhuế (huyện Từ Liêm, Hà Nội) đã chuyển hẳn sang sống bằng nghề may gia công xuất khẩu. Cùng với trào lưu đô thị hoá, công việc trồng rau, nhất là rau sống (xà lách và các loại rau thơm) được chuyển giao cho những huyện của tỉnh Hà Tây giáp ranh với Hà Nội.

“Ở Hà Tây, người ta hay vào Hà Nội lấy phân bằng hai sọt mang trở về hôi thối dọc các cửa ô, sau đó lại mang rau vào bán cho dân Hà Nội ăn thứ rau bón bằng phân của chính mình, và chu trình đó chưa xử lý được hoàn toàn, vẫn còn xảy ra ô nhiễm”, ông Đáng nói. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng việc từ bỏ một tập quán ăn uống đã hình thành từ bao đời nay là hết sức khó khăn. “Các món bún như bún chả, bún riêu, bún ốc… đã thành những món đặc trưng của Hà thành từ bao đời rồi, bảo người ta thôi ăn kèm rau sống cũng khó”.

Cũng theo ông Đáng, việc sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm để rửa rau tại nhiều nhà hàng, quán ăn bình dân, hay tại những hộ dân cư ở những khu vực không được cung cấp nguồn nước máy sạch, cũng là một trong những nguyên nhân lây truyền vi khuẩn tả. “Trong chiến dịch thanh kiểm tra của mình, một tuần qua, chúng tôi đã buộc tạm dừng kinh doanh đối với một loạt cơ sở dịch vụ ăn uống không đảm bảo điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm”, ông Đáng cho biết.

Đọc “kinh an toàn vệ sinh thực phẩm” trước bữa ăn tối

Đối với nguy cơ lây lan bệnh tả từ Hà Nội, cho đến nay vẫn được coi là “ổ” khi một số lượng lớn sinh viên, người làm thuê, hay thậm chí các “cư dân có hộ khẩu”, về quê ăn tết. Ông Trần Đáng cho biết: “Với nguy cơ cao như vậy, chúng tôi phải đẩy mạnh kiểm tra và xử lý tận gốc. Thứ nhất, trong giai đoạn này, những bệnh nhân có dấu hiệu tiêu chảy phải được điều trị bằng một phác đồ kháng sinh như là bệnh nhân bị tiêu chảy cấp nguy hiểm. Thứ hai, chúng tôi cho uống thuốc phòng đối với những người lành tiếp xúc với bệnh nhân đó. Thứ ba, là cách nay hai hôm, bộ trưởng y tế đã phát lệnh cho sử dụng vaccine ở một số quận huyện nguy cơ cao ở Hà Nội”.

Đối với các hộ gia đình, nhất là những người ở những vùng ven, nơi không được cung cấp nguồn nước sạch mà vẫn phải sử dụng nguồn nước giếng khoan hay ao hồ bị ô nhiễm, biện pháp hữu hiệu nhất vẫn là đẩy mạnh tuyên truyền, thông qua kênh truyền hình trung ương và Hà Nội, qua hệ thống loa phường, hay phát tờ rơi…

Một trong những nét mới trong chiến dịch tuyên truyền lần này là “mỗi học sinh được phát một tờ gấp về nhà đọc cho bố mẹ, ông bà, cả nhà cùng nghe trước mỗi bữa ăn tối”. Để chính những đứa con, đứa cháu “giáo dục lại” bố mẹ, ông bà, qua đó cũng tự hình thành ý thức an toàn vệ sinh thực phẩm, âu cũng là một sáng kiến hay. Nhưng trên thực tế, liệu sau một ngày làm việc vất vả, đói mờ mắt, nhiều ông bố, bà mẹ trẻ có đủ kiên nhẫn nghe những đứa bé mới biết đánh vần bập bẹ đọc hết “bài kinh” này rồi mới được cầm đũa hay không?

Mắm tôm: vẫn trong tầm ngắm

Dù chưa có mẫu xét nghiệm mắm tôm nào dương tính với phẩy khuẩn tả, nhưng mắm tôm vẫn bị coi là “nghi phạm”. “Xét nghiệm không thấy không có nghĩa là không có, bởi nó chỉ tồn tại trong một thời gian rồi chết. Thế giới có cách điều tra về dịch tễ học gọi là phương pháp chẩn đoán, và đã được ban hành thành quy chế số 39 của bộ Y tế. Không phải bàn cãi gì nữa”, ông Đáng kết luận.

Khác với cách xử lý “vội vàng” lần trước, khi tạm dừng việc lưu thông, buôn bán và sử dụng mắm tôm, lần này viện An toàn vệ sinh thực phẩm phối hợp với cơ quan quản lý ngành thuỷ sản và chính quyền các địa phương cho thanh kiểm tra tất cả các cơ sở sản xuất mắm tôm, và chỉ cấm những cơ sở không đạt tiêu chuẩn. “Lần này chúng tôi triệt tận gốc, chứ không đánh phần ngọn như lần trước”, ông Đáng khẳng định.

Huỳnh Phan

Phòng chống tham nhũng và bộ tiêu chí Việt

Ngày 24.06.2010, 18:40 (GMT+7)

Phòng chống tham nhũng và bộ tiêu chí Việt

Thế là thấm thoát đã hơn ba năm kể từ khi văn phòng Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng trung ương (ban chỉ đạo) ra mắt. Kể từ đó đến nay, Việt Nam đã thông qua luật phòng chống tham nhũng (sửa đổi), phê chuẩn công ước liên hợp quốc về phòng chống tham nhũng và đề ra chiến lược phòng chống tham nhũng đến năm 2020.

Nguyên chủ tịch UBND quận Gò Vấp (đúng) trả lời thẩm vấn trong vụ Gò Môn. Ảnh: T.L

Đó là chưa kể Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương về Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng ban cũng đã được ban hành trước khi ban chỉ đạo ra mắt nửa năm.

“So với nhiều nước thể chế phòng chống tham nhũng của chúng ta là tốt, và được quốc tế đánh giá cao”, Chánh văn phòng ban chỉ đạo Vũ Tiến Chiến nhận xét bên lề cuộc hội thảo quốc tế với chủ đề “Tiêu chí nhận định tình hình tham nhũng và đánh giá công tác phòng chống tham nhũng ở cấp quốc gia”, diễn ra tại Hà Nội vào ngày hôm qua 23.6.

Trước khi chủ trì cuộc hội thảo này, ông Chiến đã có dịp đi trao đổi kinh nghiệm với Hàn Quốc, Trung Quốc và Mỹ, cũng như lần dự hội nghị phòng chống tham nhũng của 50 nước châu Á và Trung Đông tại Cairo (Ai cập). “Họ chỉ nhắc nhở chúng ta có mỗi một điều rằng quan trọng nhất là hiệu quả của thể chế đó khi đưa vào cuộc sống”, ông Chiến nói tiếp.

Bói quả

Hiệu quả sau ba năm vừa rồi, theo ông Chiến, là “giữa quyết tâm chính trị và hành động còn có khoảng cách đáng kể, chưa đạt được mục tiêu ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng”. Kết quả cuộc điều tra xã hội do Ban Tuyên giáo trung ương vào cuối năm ngoái cũng khẳng định đánh giá của ông Chiến. “Khi được hỏi về tham nhũng so với năm trước, người dân nói cũng không tăng mà cũng không giảm”, ông Chiến dẫn kết quả điều tra.

Tổ chức minh bạch quốc tế (TI), với những tiêu chí riêng của mình, cũng chia sẻ nhận định này. Thứ bậc của Việt Nam trong bảng xếp hạng của tổ chức này chỉ tăng được ba bậc sau ba năm, và vẫn thuộc nhóm kém minh bạch nhất (từ 123 lên 120 trong số 180 quốc gia).

Chính phủ Việt Nam lại không đồng tình với nhận định trên. Trong báo cáo về công tác phòng chống tham nhũng năm 2009, chính phủ cho rằng số vụ việc tham nhũng giảm dần, năm sau ít hơn năm trước, và nhiều địa phương đánh giá công tác phòng chốn tham nhũng có chuyển biến tích cực.

Đại diện của cục chống tham nhũng, thuộc Thanh tra chính phủ, khẳng định rằng, cho đến nay, trong các báo cáo công tác phòng chống tham nhũng trước quốc hội, chính phủ không sử dụng kết quả đánh giá, xếp loại của các tổ chức quốc tế làm căn cứ đánh giá. “Đây chỉ là một kênh thông tin tham khảo”, vị đại diện cục chống tham nhũng nói.

Bộ tiêu chí Việt cho người Việt

“Do chế độ chính trị khác nhau, tổ chức nhà nước khác nhau, trình độ kinh tế khác nhau, và trình độ quản lý khác nhau, các quốc gia có cách tiếp cận để đánh giá khác nhau. Mục đích của cuộc hội thảo này là tranh thủ kinh nghiệm quốc tế về nhận định tham nhũng và đánh giá công tác phòng chống tham nhũng”, ông Chiến nói, hàm ý về một bộ tiêu chí Việt, gồm sáu tiêu chí.

Tuy vậy, ông Chiến vẫn thấy băn khoăn về mô hình và tính thực quyền của cơ quan chống tham nhũng. Ông cho biết: “Những nước như Indonesia, hay Hàn Quốc, có ủy ban chống tham nhũng quốc gia. Còn ở Trung Quốc cục phòng ngừa tham nhũng quốc gia nằm trong ủy ban kiểm tra – giám sát.”

Còn Việt Nam có một mô hình rất riêng là ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng. “Ban chỉ đạo chỉ có chức năng chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra, hay đôn đốc các cơ quan chuyên môn thôi. Ban chỉ đạo là ông nhạc trưởng, chứ không phải anh đánh trống, hay anh thổi kèn”, ông Chiến giải thích.

Có điều, ông Chiến cũng phải thừa nhận rằng đôi khi “chiếc gậy nhạc trưởng” không đủ “uy” để ngăn cái cảnh “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”. Ông dẫn ra ví dụ trong khi bộ công an đang soạn thảo qui chế bảo vệ người tố cáo tham nhũng, thì bộ nội vụ lại đi soạn thảo qui chế khen thưởng cho họ.

“Qua kinh nghiệm ở nhiều nước thì một trong những biện pháp bảo vệ tốt nhất là bảo vệ bí mật cho người tố cáo, mà đã khen thưởng thì khó giữ bí mật. Ở Việt Nam nếu đối tượng bị tố cáo là người có quyền hành, anh ta có thể dùng tổ chức, hay nhiều hình thức khác để trả thù, chứ không cần dùng vũ lực.”, ông Chiến lý giải, và nhận xét thêm rằng phần thưởng lớn nhất đối với người tố cáo không phải là tiền, mà quan trọng là công bằng xã hội và vi phạm được xử lý cho nghiêm.

Khi được hỏi về sự tham gia của ban chỉ đạo vào việc phòng ngừa tham nhũng, cụ thể là trong quá trình hoạch định chính sách và xây dựng pháp luật, ông Chiến đã im lặng. Mặc dù, trong báo cáo đề dẫn của văn phòng ban chỉ đạo nhấn mạnh rằng “hệ thống pháp luật điều chỉnh các lĩnh vực nhạy cảm dễ xảy ra tham nhũng, như đất đai, xây dựng, ngân hàng, thuế, hải quan, khai thác khoáng sản…, có đủ khả năng là công cụ hữu hiệu để phòng ngừa, kiểm soát và chống tham nhũng một cách hiệu quả hay không”, như một tiểu tiêu chí đánh giá quan trọng.

Nhưng giới doanh nghiệp – những người hàng ngày phải đối mặt với vấn đề này – có thể trả lời thay ông Chiến. Ông Lương Văn Lý, chủ tịch kiêm tổng giám đốc hãng tư vấn luật DNL Partners kể rằng, các khách hàng là nhà đầu tư nước ngoài thường nói với tôi rằng mỗi văn bản pháp qui ra đời đều thấy có những khe hở, hay lỗ hổng. Điều đó, chứng tỏ văn phòng ban chỉ đạo của ông Chiến chưa có đủ thời gian và nguồn lực để theo dõi và kiểm soát quá trình này.

“Nhưng quan trọng hơn, họ đặt câu hỏi rằng những khe hở, lỗ hổng đó ai cũng dễ dàng thấy, mà những người soạn thảo và rà soát để thông qua lại không thấy nhỉ?”, ông Lý hỏi lại người viết bài này.

HUỲNH PHAN

Với bên ngoài và bên trong đều lỏng lẻo

Ngày 26.05.2010, 09:58 (GMT+7)

Hợp tác sử dụng và bảo vệ nguồn nước

Với bên ngoài và bên trong đều lỏng lẻo

Hội thảo khoa học quốc tế “Đập và phát triển nguồn nước bền vững”, trong khuôn khổ hội nghị Uỷ hội đập lớn thế giới (ICOLD) lần thứ 78, khai mạc sáng hôm qua, 25.5 tại Hà Nội. Trước giờ khai mạc, GS.TS Phạm Hồng Giang (ảnh), chủ tịch hội Đập lớn và phát triển nguồn nước Việt Nam (VNCOLD), trả lời phỏng vấn Sài Gòn Tiếp Thị.

Việt Nam, với tư cách Chủ tịch ASEAN 2010, đang cố gắng đưa vấn đề giải quyết tranh chấp ở Biển Đông vào nghị trình các diễn đàn khác nhau của ASEAN trong năm nay. Vậy, vấn đề gì được VNCOLD, với tư cách chủ nhà hội nghị ICOLD 78, ưu tiên đưa vào chương trình?

Vấn đề trọng tâm của hội nghị quốc tế lần này vừa là vấn đề thời sự trên thế giới, vừa là mối bức xúc của chúng ta. Đó chính là tiêu đề của hội nghị “Đập, nguồn nước và phát triển bền vững”.

Không nước nào có nguồn thuỷ năng mà lại bỏ phí cả. Vấn đề làm sao phải hài hoà các lợi ích.

Hội thảo này là hội nghị khoa học, nên mục đích chính không phải là phê phán, chỉ trích, mà chỉ đưa vấn đề ra phân tích một cách toàn diện và khoa học nhất. Chúng tôi không hy vọng có sự đồng thuận quan điểm, nhưng ít nhất có những khuyến cáo mang tính khoa học được chuyển tải tới các nhà hoạch định chính sách ở các nước. Theo quan điểm của Việt Nam, phải đạt được sự cộng tác, hợp tác về nguồn nước trong tổng thể hợp tác chung.

Hai hội đập lớn Việt Nam và Trung Quốc có cuộc gặp song phương bên lề hội nghị không?

Không. Tuy chúng tôi có quan hệ chính thức với nhau từ năm 2008, nhưng chủ yếu vẫn là trao đổi học thuật. Họ đã mời chúng tôi thăm đập Cảnh Hồng vào năm 2005. Đó là lần duy nhất cho tới nay.

Việc chia sẻ và đảm bảo hài hoà lợi ích trên các dòng sông quốc tế có được tập trung bàn kỹ không?

Tiểu ban bảo vệ và phát triển nguồn nước, một trong tám tiểu ban tại hội nghị, sẽ tập trung thảo luận sâu về chủ đề quy hoạch, trong đó có những tham luận đề cập tới lưu vực sông Mekong.

Việt Nam được cảnh báo là một trong năm nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Vì vậy, trong các báo cáo tại hội thảo có 7 – 8 báo cáo về sông Mekong, đặc biệt là về tác động của nước biển dâng với đồng bằng sông Cửu Long, của uỷ ban sông Mekong Việt Nam, và của các nhà khoa học.

Chủ tịch hội Đập lớn Hà Lan nói cách duy nhất để tìm kiếm sự hài hoà lợi ích giữa các nước thượng nguồn và hạ nguồn sông Mekong là uỷ hội Mekong quốc tế phải tìm cách mời bằng được Trung Quốc tham gia với tư cách thành viên. Việt Nam và các nước có nỗ lực mời Trung Quốc?

Tôi có thời gian khá dài, đến mười năm, làm phó chủ tịch uỷ ban sông Mekong Việt Nam, và uỷ viên hội đồng cấp cao uỷ hội Mekong quốc tế. Năm nào mà chúng tôi chẳng mời Trung Quốc tham gia. Họ không hề thể hiện sự quan tâm tới uỷ hội Mekong quốc tế, đặc biệt là liên quan tới chủ đề thể chế, bảo vệ môi trường lưu vực sông Mekong. Họ hầu như không hồi âm lời mời của chúng tôi.

Riêng đối với việc sử dụng nguồn nước hài hoà, hiệu quả, và hợp lý trên lãnh thổ Việt Nam, sự phối hợp giữa tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), với tư cách nhà sản xuất điện, bộ Công thương (MOIT), với tư cách nhà hoạch định chính sách phát triển thuỷ điện, và VNCOLD, với tư cách tổ chức điều hoà các lợi ích, có thường xuyên và chặt chẽ không?

Rất ít phối hợp chính thức. Có chăng chỉ là giữa các chuyên gia của EVN và MOIT với chúng tôi trong những vụ việc cụ thể.

Sự hợp tác giữa VNCOLD và bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn là chặt chẽ, bởi họ cần chúng tôi giúp đánh giá, phản biện, hay tìm những phương án sử dụng nguồn nước hợp lý nhất. Nói chung, họ tìm thấy lợi ích từ hội của chúng tôi, bởi mỗi cái đập được xây dựng lên ảnh hưởng trực tiếp tới chính họ. Còn EVN và MOIT chắc không thấy có lợi ích đó, thậm chí là ngược lại.

Đã có văn bản pháp quy nào quy định trước khi quyết định một dự án đầu tư thuỷ điện, cần có tham vấn với các nhà chuyên môn, như hội đập lớn không?

Có chứ, nhưng là ở nước ngoài. Còn ở Việt Nam thì chưa.

HUỲNH PHAN (THỰC HIỆN)

Sự thay đổi thái độ và nhận thức

Ngày 25.05.2010, 21:01 (GMT+7)

Hội nghị ICOLD lần thứ 78

Sự thay đổi thái độ và nhận thức

Hội thảo khoa học quốc tế “Đập và phát triển nguồn nước bền vững”, trong khuôn khổ hội nghị ủy hội đập lớn thế giới (ICOLD) lần thứ 78, đã khai mạc sáng 25.5.2010. tại Hà Nội.

Trong hai ngày hội thảo, hơn 600 đại biểu từ 63 quốc gia thành viên ICOLD sẽ thảo luận về thủy văn, quy hoạch quản lý nguồn nước bền vững, tác động biến đổi khi hậu với vùng ven biển, giảm nhẹ lũ và hạn, cũng như những yếu tố kỹ thuật và tài chính trong việc xây dựng đập.

Sau hội nghị, các đại biểu cũng được mời đi thăm các đập Hòa Bình, Sơn La, Hàm Thuận – Đa Mi, Trị An…

 Vẫn không biết lãnh đạo Trung Quốc có quan tâm hay vẫn im lặng?

Ông Jia Jinsheng (Trung Quốc), Chủ tịch hội đập lớn thế giới (ICOLD) khẳng định, uỷ hội Mekong quốc tế đã thảo luận với chính phủ Trung Quốc để giải quyết những vấn đề liên quan đến những tác động đến môi trường và đời sống cư dân vùng hạ du con sông này. “Chính phủ Trung Quốc rất quan tâm tới những gì liên quan tới đời sống của cư dân hạ du sông Mekong”, ông Jinsheng nói.

Thái độ hợp tác của Trung Quốc tại thời điểm hiện tại đã được hội đập lớn Việt Nam (VNCOLD) xác nhận phần nào. Theo ông Nguyễn Hồng Toàn, thành viên VNCOLD, hiện nay, Trung Quốc đã cung cấp thông tin thủy văn vào mùa lũ, và đã đồng ý cung cấp thông tin thủy văn vào mùa kiệt tại hai trạm gần biên giới các nước hạ du. Nhưng ông Toàn cũng giải thích thêm rằng, loại thông tin thứ hai chỉ được phía Trung Quốc mới đây đồng ý cung cấp trước yêu cầu rất mạnh mẽ của các nước hạ du sông Mekong.

Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của đại biểu từ Hà Lan, nơi có hai con sông quốc tế chảy qua. sự hợp tác này chỉ thực sự phát huy hiệu quả, khi tất cả những quốc gia có con sông nào đó chảy qua, cùng nằm trong một hiệp hội. “Phải bằng mọi cách mời được Trung Quốc tham gia ủy hội Mekong quốc tế, với tư cách một thành viên chính thức. Lúc đó, trách nhiệm hợp tác mới được đặt ra một cách nghiêm túc, thay vì thiện chí nhất thời”, chủ tịch hội đập lớn Hà Lan Johannes Van Duivenduk gợi ý.

Tại hội nghị cấp cao Hua Hin, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã chính thức mời Trung Quốc và Myanmar tham gia uỷ hội Mekong quốc tế. Cũng theo ông Toàn, đó là tín hiệu hết sức khẩn thiết của chính phủ Việt Nam để Trung Quốc tham gia hợp tác với các nước hạ du sông Mekong. Nhưng cả ông Toàn, ông Jinsheng đều không biết liệu lãnh đạo Trung Quốc có cân nhắc lời mời ở cấp cao này không, hay vẫn im lặng như họ vẫn làm trong 15 năm qua.

Chỉ có một điều ông Toàn và cả ông Jinsheng biết rất rõ, đó là các bài tham luận về tác động của các đập lớn trên thượng nguồn tác động thế nào tới môi trường hạ du, cùng ý kiến tranh luận tại các cuộc thảo luận của 8 tiểu ban vào ngày 26.5.2010, sẽ được đưa vào một cuốn sách để chuyển tới các nhà quản lý và hoạch định chính sách ở từng quốc gia thành viên ICOLD. “Những nhận định, trên cơ sở phân tích tác động, số liệu cụ thể và những kiến nghị cụ thể sẽ được chuyển tới họ như những khuyến cáo mạnh mẽ” ông Toàn khẳng định.

Sự thay đổi nhận thức của chính phủ Việt Nam

“Việt Nam thừa nhận và thực hiện các nguyên tắc quốc tế (GWP) về quản lý tổng hợp tài nguyên nước như là một quá trình thúc đẩy việc phát triển và quản lý nước, đất và các tài nguyên liên quan nhằm đem lại phúc lợi xã hội tối đa theo cách thức công bằng và không gây tác hại đối với sự bền vững của các hệ sinh thái quan trọng”, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải khẳng định trong bài phát biểu của mình.

Cách đây hơn một năm, ông Hoàng Trung Hải phải thay mặt Chính phủ Việt Nam nhận lỗi trước uỷ ban thường vụ quốc hội, vì những chậm trễ trong việc tái định cư cho hơn sáu ngàn hộ dân phải di dời do xây dựng đập thủy điện Sơn La. Trước đó, ông Hoàng Trung Hải cũng là người kiên trì vận động quốc hội thông qua dự án này, cũng như đôn đáo vận động các nguồn vốn vay khác, khi chính phủ Nhật Bản kiên quyết từ chối cấp ODA vì dự án ảnh hưởng tới một vùng sinh thái và số lượng cư dân quá lớn.

Ông Toàn cũng thông báo rằng Chính phủ đang soạn thảo nghị định quản lý đa ngành đối với các công trình thủy điện và thủy lợi, và bộ Chính trị cũng đã giao cho bộ Tài nguyên & môi trường chủ trì việc soạn thảo luật về bảo vệ nguồn nước. “Như vậy, nguồn nước đã được coi là tài sản quốc gia, và phải được quản lý chặt chẽ và khai thác với sự hài hòa về lợi ích”, ông Toàn nhận xét.

Tuy nhiên, GS-TS Giang vẫn khẳng định rằng việc tiếp tục xây đập vẫn là giải pháp duy nhất để giữ nước trong mùa mưa và sử dụng nước trong mùa khô. “Đó là chưa kể tới nhu cầu điện năng của Việt Nam tăng bình quân 15% hàng năm, đòi hỏi phải khai thác và tái tạo nguồn năng lượng sạch này, như các nước Âu, Mỹ, hay Nhật Bản đã từng làm”, ông Michel De Vivo, tổng thư ký ICOLD, khẳng định thêm.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo VNCOLD, Chính phủ Việt Nam đã nhận thức được rằng sự phát triển của thủy điện tràn lan, nếu không được quản lý, sẽ tác động rất lớn đến môi trường. “Có một tín hiệu tích cực từ bộ Công Thương là họ đã đề nghị dừng lại những dự án thủy điện vừa và nhỏ có tác động đến môi trường, trong danh sách những dự án thủy điện, chủ yếu ở miền Trung và Tây Nguyên, mà họ đang phải rà soát lại”, ông Toàn nói.

HUỲNH PHAN

Hạ nguồn bắt tay, thượng nguồn… hứa

Ngày 30.03.2010, 08:25 (GMT+7)

Hội nghị thượng đỉnh uỷ ban sông Mekong quốc tế

Hạ nguồn bắt tay, thượng nguồn… hứa

SGTT - “Trung Quốc cho biết nước này đã sẵn sàng cung cấp cho ban thư ký của Uỷ ban sông Mekong quốc tế (MRC) số liệu từ các trạm khí tượng thuỷ văn tại Cảnh Hồng và Mạn Loan trong mùa kiệt năm nay, bắt đầu ngay từ tuần này”, ông Jeremy Bird, tổng thư ký MRC, thông báo trong cuộc họp báo diễn ra ở Bangkok (Thái Lan) vào ngày 26.3.2010.

Người nông dân Campuchia này sống trên một đoạn sông Mekong chảy qua tỉnh Kandal, Campuchia. Năm nay, anh phải đi xa hơn ra ngoài sông mới có nước để đem về, trong khi trước đây, anh có thể lấy nước ngay trong bờ. Mực nước sông Mekong xuống 33cm so với trước đây, mức cạn nhất trong 50 năm qua. Ảnh: Reuters

Tin này được loan báo trong bối cảnh Trung Quốc cho đến cuối tuần trước, vẫn từ chối cung cấp thông tin về dòng chảy ở thượng nguồn, liên quan đến những đập thuỷ điện của họ, vào mùa kiệt.

Trung Quốc cho xây dựng tám đập lớn, và đã hoàn thành một nửa, bao gồm Mạn Loan, Đại Chiếu Sơn, Cảnh Hồng, và nhất là Tiểu Loan, lớn chỉ sau đập Tam Hiệp trên sông Dương Tử. Cho đến nay, theo phân tích của ban thư ký MRC, tình trạng cạn kiệt ở lưu vực con sông này, nhất là trên địa phận Lào và bắc Thái Lan, ở mức tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua, chủ yếu là do lượng mưa cực kỳ thấp, hơn là do tác động của các công trình hạ tầng trên dòng chính.

Tuy nhiên, trong một thông điệp truyền hình hồi đầu tháng, Thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiva đã gắn liền Trung Quốc với những hệ quả tai hại mà các nước hạ nguồn đang phải gánh chịu, và cho biết sẽ yêu cầu Trung Quốc đàm phán song phương về vấn đề này. Phản ứng mạnh mẽ của ông Abhisit, người đang chịu một sức ép ngày càng tăng trong nước, đặc biệt là phong trào áo đỏ ủng hộ cựu Thủ tướng Thaksin, đã được đánh giá như một động thái xoa dịu dư luận, trước khi ông phải chủ trì một cuộc hội nghị thượng đỉnh quan trọng liên quan đến vấn đề này vào đầu tháng tới.

Hạ nguồn đồng ca

Lần đầu tiên trong lịch sử tồn tại của MRC, một hội nghị ở cấp cao được tổ chức vào 5.4.2010, tại Hua Hin (Thái Lan). Đại diện của các quốc gia và tổ chức quốc tế tài trợ, cũng như các tổ chức phi chính phủ về môi trường, sẽ tham gia cùng với Thủ tướng Thái Lan, Lào, Campuchia, Việt Nam, và đại diện của Myanmar và Trung Quốc, dự kiến ở cấp bộ trưởng, tham gia sự kiện cột mốc kỷ niệm 15 năm thành lập tổ chức khu vực này.

Ngoài một tuyên bố chung nêu lên những thành tựu, thách thức và hướng ưu tiên trong giai đoạn sắp tới, có thể hội nghị Hua Hin sẽ thông qua một cơ chế tổ chức hội nghị thượng đỉnh bốn năm một lần. “Tức là các nước thành viên phải hoàn thành nhiều công việc hơn, có những kết quả cụ thể hơn trong bốn năm đó, và các vị thủ tướng có thể ngồi lại với nhau để ra những thông điệp mạnh mẽ hơn”, ông Lê Đức Trung, tổng thư ký MRC Việt Nam nói.

Trước hội nghị thượng đỉnh Hua Hin ba ngày là một hội thảo quốc tế với chủ đề Quản lý nguồn nước xuyên biên giới trong một thế giới đang thay đổi. Trong hai ngày hội thảo, các đại biểu dự kiến sẽ thảo luận về mối quan hệ giữa sản xuất lương thực và thuỷ điện trong phát triển bền vững, có tham khảo kinh nghiệm từ các khu vực khác trên thế giới. Những người tham dự hội thảo cũng sẽ tham dự một chuyến tham quan thực tế, để chứng kiến tình trạng sông cạn kiệt nghiêm trọng ở Thái Lan, và hệ luỵ nặng nề đối với sản xuất nông nghiệp, cũng như cuộc sống của nông dân.

Trong số các mục tiêu của hội nghị Hua Hin, hai vấn đề được chú ý nhiều nhất là sự tăng cường quan hệ hợp tác với Trung Quốc và Myanmar, cũng như thúc đẩy hợp tác với một cơ chế tiểu vùng khác là Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS).

Thượng nguồn vọng tiếng

Cho đến nay, Trung Quốc chỉ thực sự quan tâm đến GMS, bởi cơ chế này phục vụ cho mục tiêu chính mà họ theo đuổi là thúc đẩy quan hệ thương mại – đầu tư trong khu vực vùng sông Mekong. Việc thúc đẩy hợp tác giữa hai cơ chế này với nhau là một mục tiêu được coi là sáng suốt của những nước hạ nguồn, khi họ có thể mặc cả với Trung Quốc trong một bài toán với lợi ích tổng thể của cả hai bên.

Ông Bird còn cho biết thêm rằng vào năm ngoái Trung Quốc đã thông báo với ban thư ký MRC về kế hoạch hạn chế việc tích nước cho các đập chỉ vào mùa lũ, để tránh gây ảnh hưởng cho các nước hạ nguồn. Tuy nhiên, việc họ thông báo hoãn vô thời hạn chuyến tham quan đập Tiểu Loan, được cho là bắt đầu tích nước từ đầu mùa khô năm ngoái (tháng 10), ngay sau khi đồng ý tổ chức vào đầu tháng 3 vừa rồi, khiến cho dư luận có lý do để nghi ngại.

Mặc dù vậy, những người theo đuổi cuộc đối thoại đầy khó khăn với Trung Quốc suốt gần 14 năm qua, lại có những lý do để lạc quan. “Tuyên bố của Trung Quốc sẽ làm sáng tỏ sự mập mờ liên quan đến vụ việc này, và tiếp tục góp phần vào quá trình xây dựng lòng tin cần thiết để giải quyết những vấn đề căng thẳng khác trong khu vực như an ninh lương thực và biến đổi khí hậu”, ông Bird nhận xét.

Huỳnh Phan

Hai bộ mặt, hai cách nhìn

Ngày 19.03.2010, 14:00 (GMT+7)

Công nghiệp đóng tàu

Hai bộ mặt, hai cách nhìn

SGTT - Trong lễ khai mạc triển lãm quốc tế về “Công nghệ đóng tàu, hàng hải và vận tải” lần thứ năm vào sáng 17.3, lẫn cuộc hội thảo về chủ đề này diễn ra hôm qua, chủ tịch Vinashin Phạm Thanh Bình đều giữ một vẻ mặt ưu tư, thoáng chút cô đơn, khác hẳn vẻ mặt của tổng giám đốc đầu tư Lê Lộc.

Người đứng đầu tập đoàn kinh tế mũi nhọn của nhà nước hẳn có những lý do của mình.

Vinashin được hỗ trợ từ dự án đóng tàu được Chính phủ cấp tín dụng. Ảnh: TL

Việc tổ chức Vietship 2010, tại trung tâm Hội nghị quốc gia Hà Nội, do ông Phạm Thanh Bình là trưởng ban, diễn ra trong bối cảnh Vinashin phải tiếp một đoàn kiểm tra từ uỷ ban Kiểm tra Trung ương Đảng, trước khi tiếp tục là đối tượng của Thanh tra Chính phủ vào tháng 6 tới. Việc thanh tra, kiểm tra, theo thông báo, liên quan tới sự lành mạnh về tài chính, và đặc biệt là sự minh bạch trong mua sắm thiết bị, của tập đoàn này.

Theo báo cáo của ngân hàng Nhà nước, tổng nợ ngân hàng của Vinashin là gần 20 ngàn tỉ. Một báo cáo khác, do Uỷ ban thường vụ Quốc hội thực hiện, lại đưa ra con số về tổng nợ quá hạn của tập đoàn này, cho đến cuối năm 2008, là gần 4 ngàn tỉ đồng, chiếm tới hơn 90% nợ quá hạn của bảy tập đoàn kinh tế nhà nước.

Lực hỗ trợ từ Nhà nước

Trong khi đó, do khủng hoảng kinh tế toàn cầu, các hợp đồng đóng mới tàu biển trong năm 2009 giảm mạnh. Hơn nữa, trong số những hợp đồng đã ký trước đó có khoảng 17% bị huỷ, tuy có ít hơn so với Hàn Quốc và Trung Quốc (khoảng 20%).

Vẻ mặt tươi tỉnh và giọng nói đầy tự tin của ông Lộc cũng có thể hiểu dưới một góc độ khác. Ông đang thuyết trình trước các đối tác làm ăn nước ngoài. Và ông cũng có những luận cứ riêng của mình.

Theo ông Lộc, Vinashin cũng kịp thu lợi không ít từ những hợp đồng bị huỷ này. “Chúng tôi vẫn tiếp tục đóng xong một số tàu bị huỷ hợp đồng giữa chừng, và bán lại”, ông Lộc nói, và cho biết thêm nguồn vốn để làm việc này đến từ nguồn hỗ trợ của Chính phủ. Trao đổi riêng với phóng viên Sài Gòn Tiếp Thị, ông Lộc cũng cho biết nguồn tiền thu lại được từ các dự án đầu tư thiếu hiệu quả ra ngoài lĩnh vực kinh doanh chính, như gần 1.500 tỉ đồng đầu tư vào hơn 20 triệu cổ phần của Bảo Việt (được Thủ tướng yêu cầu SCIC mua lại với giá gốc – NV), cũng là một sự bổ sung vốn quý báu.

Ông Lộc khẳng định với các đối tác nước ngoài trong hội thảo rằng Nhà nước đã xác định sẽ hỗ trợ tín dụng cho Vinashin với số tiền khoảng 20 ngàn tỉ đồng, tương đương với hơn 1 tỉ USD. “Ngoài khoản hỗ trợ trực tiếp, Chính phủ còn đứng ra bảo lãnh cho chúng tôi vay tín dụng từ các tổ chức tài chính quốc tế, và việc thương lượng đang được tiến hành”, ông Lộc nói.

Còn một nguồn hỗ trợ nữa từ Chính phủ, theo ông Lộc, không trực tiếp nhưng lại có hiệu quả cao. Đó là Chính phủ cấp tín dụng cho các doanh nghiệp nhà nước khác đặt hàng nhằm duy trì việc làm và giúp Vinashin đứng vững trong thời điểm cực kỳ khó khăn này. Ông Lộc nêu ra các ví dụ về 40 con tàu được đặt hàng cho Vinalines, hay kho chứa dầu ngoài khơi FSO–05 cho Petro Vietnam.

“Vinashin đang đàm phán, hoặc đang hoàn tất hợp đồng với các đối tác từ Nhật Bản, Na Uy, Ý và Indonesia”, ông Lộc tiết lộ tại hội thảo. Theo ông, một trong những nguyên nhân khiến Vinashin vẫn cố duy trì được các đơn hàng là do giá nhân công đối với nguồn nhân lực có tay nghề cao của Vinashin chỉ bằng 1/10 so với Hàn Quốc, hay bằng 1/2 – 1/3 so Trung Quốc.

Triển vọng từ dự đoán

Các vị khách quốc tế đã tỏ ra quan tâm đến những dự định đầy tham vọng của tổng giám đốc phụ trách đầu tư Vinashin, như kế hoạch nội địa hoá 60% vào năm 2015, hay hoàn thành chuỗi 72 điểm có thể hạ tàu và đóng tàu trên suốt dài bờ biển Việt Nam. Thậm chí, đại diện của hãng Watson, Farley & Williams là Christopher Muesel, trong phần trình bày có tiêu đề “Cơ hội Việt Nam: những lĩnh vực liên quan đến đóng tàu và nguồn tài chính cho đóng tàu”, đã đưa ra khẳng định về tương lai ngành đóng tàu của Việt Nam. Ông Muesel đưa ra những con số ấn tượng về tăng trưởng của Việt Nam trong những năm qua, và nhu cầu rất lớn về phát triển hạ tầng. Vị chuyên gia tư vấn này không quên đánh giá triển vọng từ việc đàm phán với Mỹ về hiệp định đầu tư song phương, và tham gia vòng đàm phán hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương nhằm gắn với nhu cầu rất lớn về vận tải và đóng tàu biển.

Trong khi đó ông Đỗ Thái Bình, một cựu kỹ sư của Vinashin và hiện nay là chủ một công ty đối tác của tập đoàn này, lại tỏ vẻ hoài nghi. “Nghe cả buổi, chẳng thấy ông Tây nào nhắc đến việc hợp tác đầu tư cả, mà chỉ toàn quảng cáo bán thiết bị và dịch vụ thôi. Thảo nào họ tham dự triển lãm này đông thế”, KS Bình nhận xét.

Ý kiến này dường như tìm được chia sẻ, mặc dù từ góc độ khác, từ một nhà cung cấp thiết bị sấy trên tàu đến từ Hàn Quốc. Ông này, trong lúc hút thuốc ngoài hành lang hội thảo, nói: “Năm ngoái đã kém, năm nay chắc còn kém hơn. Chúng tôi chỉ hy vọng giữ được mức bán hàng bằng 70% năm ngoái là quá tốt rồi”.

Ông vừa nói, vừa đưa mắt nhìn theo làn khói phả ra theo hơi thở dài.

Huỳnh Phan

Việt Nam học (2)

Ngày 08.12.2008, 07:45 (GMT+7)

Nhìn Việt Nam chuyển động với cái nhìn động

Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ ba được tổ chức từ ngày 5 – 7.12.2008 tại Hà Nội với quy mô hơn 300 học giả, đến từ 23 quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau. Tại đây, các nhà khoa học đã trình bày nhiều đề tài quan điểm khác nhau trong tinh thần cởi mở…

GS-TS Nguyễn Quang Ngọc, một thành viên ban tổ chức cho biết trong số khoảng 200 đại biểu quốc tế dự hội nghị lần này, đến hội thảo bằng đủ loại phương tiện. Xe đưa đón của ban tổ chức, gọi taxi, xe ôm, hay quá giang đồng nghiệp người Việt, có những người còn tự chạy xe máy…

Việt Nam, dưới nhiều góc nhìn

Người ta bàn đủ thứ: từ nét thanh lịch truyền thống của người Hà thành đến lối sống của những cô cậu mới lớn, với những tấm ảnh minh hoạ trên slide là những cô gái ăn mặc hở lưng, hay ngồi xổm hở cả nội y. Từ chuyện làng cổ Đường Lâm đến chuyện nông thôn Việt Nam trước làn sóng công nghiệp hoá và đô thị hoá. Từ chuyện hoàng thành xưa tới chuyện quy hoạch hỗn loạn của Hà Nội hiện nay. Từ việc làm sao thu hút được hiệu quả dòng vốn đầu tư từ bên ngoài đến chuyện làm sao cho các cô dâu xuất ngoại đỡ bất hạnh. Từ tương lai quan hệ Việt Nam – Trung Quốc với phương châm 16 chữ vàng đến vấn đề tranh chấp chủ quyền Hoàng Sa – Trường Sa…

“Tôi dự hội thảo không phải chỉ để đọc tham luận, mà chủ yếu đến tìm thêm tư liệu. Có những thứ mình tìm mấy năm không ra, đến đây thế nào lại xin được ngay”, ông Hoành, nguyên giám đốc bảo tàng Hải Dương, nói. Các nhà Việt Nam học đến dự hội nghị phần nhiều cũng vì mục đích trao đổi, tranh luận để củng cố những lập luận của mình, và cập nhật những thông tin, tư liệu mới, hay chí ít cũng thông báo với các đồng nghiệp những gì trong thời gian vừa rồi họ đã làm được.

Ở hội nghị này, các nhà Việt Nam học trình bày các nghiên cứu, đánh giá về một Việt Nam đang chuyển động, mặc dù việc phát hiện, hay bổ sung thêm tư liệu về lịch sử, khảo cổ, hay văn hoá, vẫn được đề cập trong một số không ít các tham luận.

Vai trò của các học giả nước ngoài

PGS-TS Vũ Quang Hiển nhận xét: “Những học giả nước ngoài như Tsuboi, hay Asselin, có cách nhìn nhận rất khác biệt và tinh tế. Ngoài phương pháp tiếp cận mới và nguồn tư liệu đa dạng, họ không bị ràng buộc bởi hệ tư tưởng”.

Người được ông Hiển nhắc tới, PGS-TS Pierre Asselin, cũng gây tranh cãi mạnh với tham luận nhan đề “Bước đi thận trọng: Chiến lược cách mạng của Hà Nội, 1959 – 1962”, trong đó ông đánh giá về sự chậm trễ của nghị quyết 15 trong những mối quan hệ của Việt Nam với hai đồng minh của mình trong cuộc chiến này là Liên Xô và Trung Quốc trên cơ sở những lợi ích khác nhau. Liên Xô muốn Việt Nam yên tâm với việc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, giống như Đông Đức, còn Trung Quốc thì khuyên nên trường kỳ mai phục, cũng như Bắc Triều Tiên. Về quan hệ phức tạp này, trong một lần hiếm hoi trả lời phỏng vấn truyền hình Nhật Bản NHK, cố thượng tướng Lê Ngọc Hiền, nguyên phó tổng tham mưu trưởng, đã tiết lộ: “Cuối năm 1974, phía Liên Xô và Trung Quốc có cử người sang Việt Nam, nhưng chúng tôi giữ kín hoàn toàn kế hoạch với họ.”

GS-TS Vũ Quang Hiển nhận xét: “Cách nêu vấn đề của họ thực sự thú vị, tạo ra một không khí tranh luận thực sự”. Khi được một nữ đồng nghiệp chủ nhà hỏi Việt Nam, như một cô dâu, nên chọn anh chồng nào giữa anh chàng Tàu gia trưởng, độc đoán ở sát cạnh, chàng Ivan tốt bụng nhưng nghèo, chú Sam giàu có, hào hoa, nhưng ở xa hơn, và phải chăng nên gật đầu với em họ chú Sam là Phù tang là hơn cả, GS Ramses Amer hỏi lại: “Tại sao Việt Nam cứ phải là cô dâu, mà không là chú rể nhỉ? Còn GS Carl Thayer, người thỉnh thoảng lại phải nhăn mặt vì cánh tay trái bị thương treo trên ngực đụng vào đâu đó, lại bật cười: “Thực tế là Việt Nam, trong nhiều thập kỷ qua, cứ lấy chồng rồi lại ly dị thì có nên tiếp tục đi bước nữa không?”.

GS-TS Vũ Minh Giang đúng là hoàn toàn có lý khi nhận xét rằng các nhà Việt Nam học nước ngoài đã thúc đẩy việc nghiên cứu Việt Nam ngay trên đất Việt Nam.

Huỳnh Phan – Xuân Thi

“Sự phát triển của Việt Nam học trong một thế kỷ qua là một thực tế sinh động chứng tỏ uy tín và ảnh hưởng của Việt Nam trên trường quốc tế không ngừng được nâng cao. Từ địa vị một nước thuộc địa không có tên chính thức trên bản đồ, ngày nay Việt Nam đã trở thành một ngành học được giảng dạy tại nhiều trường đại học lớn trên thế giới. Quá trình phát triển đó gắn liền với những bước phát triển của Việt Nam, với sự củng cố uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế”. GS-TSKH Vũ Minh Giang ĐH Quốc gia Hà Nội “… Việt Nam thời cận đại nhờ có các nhân tố tác động bên ngoài, đã cắt đứt sợi dây ràng buộc với Trung Quốc thông qua văn ngôn chữ Hán. Bên cạnh đó, chính sách đưa chữ La tinh vào giảng dạy trong các trường học của Pháp vô hình trung đã giúp cải thiện hiệu quả của công cụ chữ Quốc ngữ nhờ đó nâng cao lực lượng bản địa hoá. Vì thế Việt Nam mới thoát khỏi khối cộng đồng Hán ngữ từ đầu thế kỷ 20 và đi theo con đường độc lập dân tộc…”. Tưởng Vi Vănkhoa văn học ĐH Thành Công, Đài Loan “Nhằm hiểu rõ Việt Nam như Việt Nam ngày nay, chúng ta cần phải xem xét việc đất nước này đã phát triển trên cơ sở của những tương tác phức hợp giữa các yếu tố vật chất và phi vật chất từ bên ngoài với các động lực bên trong. Nhằm vượt qua khuôn khổ của những quan sát đơn giản đối với các mối liên hệ qua lại và các sự tương tác thường dưới dạng đối đầu, tôi đã đề xuất bốn phạm trù định tính: cấy ghép văn hoá tích cực, hội nhập đa chiều, chuyển dịch năng động và thích ứng nhanh nhạy. Tôi tin chắc việc tiến hành các nghiên cứu theo đường hướng này sẽ mở ra những chiều cạnh mới cho ngành Việt Nam học, kết nối nó chặt chẽ hơn với những nghiên cứu về các nước khác trong khu vực Đông Nam Á với những nơi khác”. GS-TS Vincent HoubenĐH Tổng hợp Humboldt