Câu chuyện của một người lobby

Ngày 20.07.2006, 12:42 (GMT+7)

Chủ tịch Hội đồng Thương mại Mỹ - Việt Virginia Foote nói rằng trong cuộc vận động cho quy chế PNTR, một trong những nhân tố đóng vai trò quan trọng nhất chính là các cựu binh Mỹ trong cuộc chiến ở Việt Nam. Bên cạnh những người như TNS Kerry, TNS Mc Cain, hay cựu Đại sứ Mỹ tại VN Peterson, có một nhân vật mà chúng ta không thể không nhắc đến: Đó là “ông Mỹ An Nam” Andre Sauvageot, người đã đóng góp rất tích cực trong quá trình bình thường hoá quan hệ hai nước từ cuối những năm 80.

Để giúp độc giả hình dung được phần nào công việc “vận động hành lang”, cũng như những cách “người Mỹ lobby người Mỹ”, được thể hiện rất ấn tượng qua hai bài phát biểu của TNS Max Baucus, chúng tôi xin đăng tải câu chuyện Andre Sauvageot vận động Quốc hội Mỹ tạm dỡ bỏ Tu chính án Jackson-Vanik hàng năm suốt từ 1997 đến 2002, được ông kể lại với SGTT trước khi trở về Mỹ tiếp tục vận động cho PNTR.

Lobby đối tượng trung dung

Andre lại ứa nước mắt ra, giọng nghẹn ngào khi kể chuyện anh xích lô

Theo tôi trong khi vận động cũng không nên để ý đến những phần tử cực đoan, vì rất khó thuyết phục họ thay đổi chính kiến, vả lại số này cũng chiếm thiểu số thôi. Đối tượng chính là những nhân vật trung dung, có thể ngả sang bên này hoặc bên kia, bằng cách cung cấp thông tin và bày tỏ thiện chí với họ. Đối với những người ủng hộ mình thì càng không cần phải vận động, qua việc làm của mình đối với đối tượng thứ hai là đã củng cố thêm niềm tin cho họ rồi.

Cũng phải nhớ một điều rằng khi sa vào tranh luận kéo dài, phản ứng thái quá với những đối tượng cực đoan, quan điểm của anh cũng dần trở nên cực đoan thông qua những đòn “ăn miếng trả miếng”, và chính điều đó lại gây bất lợi về mặt tâm lý đối với những thành phần lưng chừng. Trong mọi chuyện, số đông là quyết định, và chỉ có thể thắng với đa số ủng hộ, chứ không bao giờ thắng tuyệt đối cả!

Tôi hay kể cho họ nghe những câu chuyện thực tế, bởi đối với người Mỹ, những câu chuyện về những cá nhân cụ thể có sức thuyết phục hơn nhiều so với những đường lối, chính sách tuyên truyền chung chung.

Sự vị tha của anh xích lô

Đó là người đạp xích lô luôn chở tôi đi chỗ này chỗ kia khi tôi mới làm cho Văn phòng đại diện của General Electric tại Việt Nam vào đầu năm 1993. Khi đã thân hơn, tôi mời anh ta đi uống cà phê, và anh ta (quê Nam Định) kể rằng bố anh đã bỏ mẹ anh, một người phụ nữ rất chịu thương chịu khó, để lấy một người phụ nữ trẻ hơn. Bà mẹ vẫn ở vậy nuôi con, nhưng rồi B52 đã thả bom giết người mẹ của anh.

Tôi nghẹn ngào mất mấy phút, rồi mới hỏi lại anh: “Bom B52 đã giết chết người mẹ mà anh rất yêu quý, tại sao anh không căm ghét những người Mỹ như tôi?”.

“Mẹ tôi không phải là mục tiêu”, anh xích lô trả lời.
“Vậy mục tiêu là gì?”, tôi hỏi tiếp.
“Nhà máy xi măng”, anh ta đáp.

Tôi kể lại chuyện này với các nghị sĩ Mỹ, và nói: “Ngay cả một người đạp xích lô bị bom Mỹ cướp đi người mà anh yêu thương nhất cũng sẵn sàng quên đi quá khứ để nhìn về tương lai, vậy các vị còn băn khoăn cái gì về những mất mát của Mỹ ở VN, vốn nhỏ bé hơn gấp nhiều lần mất mát của dân tộc này. Một nước hùng mạnh nhất thế giới về sức mạnh quân sự và kinh tế tại sao lại có cách cư xử hẹp hòi, định kiến về một dân tộc tử tế như vậy”.

Sự tỉnh táo của người Việt

Tâm lý của người Mỹ rất khác với người Việt, họ không muốn dùng bất cứ cái gì của kẻ thù. Chẳng hạn như trong thời gian Mỹ đánh nhau với Đức và Nhật trong Thế chiến Thứ hai, cha mẹ tôi thậm chí còn không thèm dùng cả bộ tách chén do Nhật sản xuất, mặc dù trước đó ông bà rất nâng niu chúng.

Trong khi đó, người Việt lại có cách xử sự khác. Trong chiến tranh họ chiến đấu không khoan nhượng, nhưng không vì thế mà họ coi thường những đồ dùng tốt do những nước là kẻ thù của họ sản xuất. Đại uý Liêm, quận trưởng của chế độ Việt Nam Cộng hoà (tôi là cố vấn cho ông ta khi mới sang VN năm 1964), là một người rất ghét Trung Quốc. Ông ta có thể kể không chán cho tôi về những câu chuyện lịch sử không hay ho gì liên quan đến thời kỳ người Tàu đô hộ VN, nhưng có một lần, khi chúng tôi đang đi bách bộ, gặp một cửa hàng bán bánh của người Tàu, ông ta rủ tôi vào luôn. “Bánh người Tàu làm chắc chắn ngon lắm đấy, anh nhất định phải nếm thử mới được”, ông ta nói.

Tôi rất hay kể ví dụ này với những nghị sĩ, hay quan chức Mỹ tôi gặp trong “chiến dịch gõ cửa” để chứng minh rằng người Việt rất thực tế, không hề cực đoan, định kiến. Họ biết phân biệt cái gì hay, cái gì dở đối với cuộc sống và tương lai của mình!

Lợi ích người lao động Mỹ

Trong bài thuyết trình của mình tại Tiểu ban Thương mại, tôi luôn nhấn mạnh rằng Quốc hội Mỹ nên chấp thuận quyết định của Tổng thống Mỹ để bỏ Jackson-Vanik, để VN được phép vay tiền của Eximbank và tạo việc làm cho người lao động Mỹ. Tôi lập luận rằng nếu VN có thể vay tiền mua Boeing, hay turbine hơi, turbine khí thì người lao động Mỹ sẽ có thêm việc làm. Quốc hội Mỹ không nên để cho người lao động Pháp, Đức, hay người Nhật được hưởng lợi, còn người lao động Mỹ thì không.

Tôi cũng đã kể tên những công ty Mỹ đã cung cấp linh kiện cho GE để sản xuất động cơ máy bay. Bản thân những hạ nghị sĩ ở Virginia, Ohio, hay California, nơi có những công ty kể trên, chắc cũng phải suy nghĩ bởi lá phiếu của những người lao động ở đó. Trong các buổi điều trần như vậy thường hay có Hạ nghị sĩ Sander M. Levin (Tiểu ban Thương mại, uỷ ban Tài chính & thuế vụ Hạ viện), bang Michigan, nơi có Trung tâm công nghiệp ô tô Detroit. Sau phiên điều trần cuối cùng vào tháng 7.2002, ông ta đã nói thẳng với tôi: “Tôi nhớ ông là nhân chứng ở đây từ bao năm rồi, và tôi rất cám ơn ông vì luôn nghĩ tới quyền lợi của người lao động Mỹ”.

Huỳnh Phan ghi

Lời nói của tôi thuyết phục là vì ngoài sự hiểu biết về văn hoá, tâm lý người Mỹ, tôi còn có tư cách là một cựu chiến binh đã phục vụ 9 năm và đã từng bị thương trong cuộc chiến ở Việt Nam. Nếu là người khác người ta có thể chỉ trích rằng: “Thằng cha này là người cánh tả, hay phản chiến, nên không vì quyền lợi nước Mỹ”. Còn với tôi, họ không có cớ nào nói rằng tôi không bảo vệ quyền lợi nước Mỹ. Tôi rất trung thành với quyền lợi nước Mỹ, nhưng phải là quyền lợi thực sự. Người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Lê Dũng có kể lại rằng trong khi bàn về cách vận động chống lại việc thông qua dự luật nhân quyền của Cris Smith, một người chống Việt Nam đến cùng, ông Andre Sauvageot đã nói với anh bằng tiếng Việt: “Đối với những người như ông Hạ nghị sĩ bang New Jersey này thuyết phục là vô ích, chỉ có một cách là cho ông ta vào hợp tác xã thôi”.